کاربرد دور سنجی در مطالعات آب های زیر زمینی قسمت پنجم

درا دامه مباحث سلسله وار کاربرد دور سنجی در مطالعات آب های زیر زمینی این بار به بحث ماهواره ها و سنجش از دور توسط آن ها می پردازیم.

1-7- ماهواره‌های سنجش از دور

ماهواره‌هایی با گیرنده‌های راه دور برای مشاهده پدیده های زمین، ماهواره‌های سنجش از دور یا ماهواره‌های دید زمینی نامیده می‌شوند. این ماهواره ها بر اساس ارتفاع، مسیرحرکت و گیرنده‌های آنها از هم متمایز می‌شوند.

ماهواره‌ها از نظر کاربرد به چند دسته تقسیم می‌شوند: ماهواره های مخابراتی، ماهواره‌های هواشناسی، ماهواره‌های منابع زمینی، ماهواره‌های موقعیت‌یاب،  ماهواره‌های ستاره‌شناسی، ماهواره‌های جاسوسی یا نظامی، ایستگاه‌های فضایی.

1-7-1- مدار ماهواره‌ها

ماهواره در یک مسیر بسته که آن را مدار ماهواره می‌نامند، به دور زمین در گردش است. این مسیر ممکن است دایره‌ای یا بیضی شکل باشد و مرکز زمین در مرکز این مسیر یا در یکی از کانون‌های بیضی آن قرار دارد. ماهواره درصورتی که تحت تأثیر نیروهای گرانشی دیگری قرارنگیرد، همواره درصفحه‌ای به نام صفحه مداری به گردش خود به دور زمین ادامه می دهد.

مدار-ماهواره-ها

عموماً ماهواره‌ها بروی چهار نوع مدار که بستگی به نوع کاربرد ماهواره دارد، قرار می گیرند:
مدار پائین زمین ، مدار قطبی ،  مدار زمین‌ایست ، مدار بیضوی ، ماهواره‌های مدار پائین زمین

مدار پائین زمین: به ماهواره‌هایی که در در فاصله نسبتا کمی از سطح زمین قرار دارند، ماهواره‌های مدار پائین زمین گفته می‌شود. بیشترین ارتفاع این نوع ماهواره‌ها از سطح زمین بین ۳۲۰ تا ۸۰۰ کیلومتر است. مسیر حرکت این ماهواره‌ها از غرب به شرق و همجهت با دوران زمین بدور خود است.
بدلیل نزدیکی فاصله این نوع ماهواره‌ها از سطح زمین، سرعت حرکت این ماهواره‌ها خیلی بیشتر از سرعت دوران زمین بدور خود است. گاهی سرعت این نوع ماهواره‌ها به ۲۷۳۵۹ کیلومتر در ساعت نیز می رسد. با این سرعت، این نوع از ماهواره‌ها می توانند در هر ۹۰ دقیقه، یک دور کامل بدور زمین بگردند.
برخی از ماهواره‌های هواشناسی، ماهواره‌های دورسنجی و ماهواره‌های جاسوسی از این نوع‌اند.

مدار قطبی: ماهواره‌های مدار قطبی نوعی از ماهواره‌ها را گویند که مسیر مدار حرکت آنها عمود بر خط استوا و مسیر دوران از قطبهای شمال و جنوب می گذرد.
بعضی از ماهواره‌های هواشناسی، ماهواره‌های دورسنجی و ماهواره‌های جاسوسی از این نوع‌اند.

مدار زمین‌ایست : این در حالت کلی بروی مدار زمین‌ایست و بر بالای خط استوا، در فاصله ۳۳۶۰۰ کیلومتری از سطح زمین قرار داند. این نوع ماهواره‌ها در فضا در مکانی ثابت قرار دارند و همراه با دوران زمین بدور خود، می‌گردند و بدلیل همین ثبات دارای سایه‌ای ثابت معروف به «جای‌پا» بر زمین هستند. تمام ماهواره‌های مخابراتی و تلویزیونی از این نوع هستند.

مدار بیضوی: این ماهواره‌ها دارای مداری بیضوی هستند. دو نقطه مهم از مدار این ماهواره ها نقطه اوج و نقطه حضیض آنها است: قسمتی که به سطح زمین نزدیک می شوند به نام نقطه حضیض نامیده می‌شود. قسمتی که از سطح زمین دور می‌شود به نام نقطه اوج نامیده می‌شود. مسیر حرکت و دوران این نوع ماهواره مانند ماهواره‌های قطبی از سمت شمال به جنوب است.

1-7-2- انواع ماهواره‌های سنجش از دور

ماهواره های سنجش از دوری که در حال حاضر توسط کشورهای مختلف در مدار زمین قرار گرفته اند به قرار زیر است:

1- LANDSAT، ASTER، SPOT، IRS، MOS، IKONOS، QUICKBIRD
2- با سیستم‌های راداری: RADARSAT، SEASAT، MAGSAT، ERS،JERS
3- NOAA (هواشناسی)
4- فضاپیمای SHUTTLE.

در اینجا به معرفی چند ماهواره سنجش از دور می پردازیم.

ماهواره لندست(Landsat): استفاده جهانی اطلاعات دورسنجی ابتدا توسط ماهواره لندست در سال 1972 آغاز شد. این تحقیقات که با استفاده از قسمتهای مختلف طیف الکترومغناطیس صورت گرفته باعث افزایش کارایی زمین‌شناسان در زمینه پژوهش‌های معدنی گردیده است.

ماهواره لندست 4

مدل ماهواره لندست 4

لندست‌های 1 و 2 و 3 به ترتیب در تاریخ‌های 1/5/1351 و 31/4/54 و 14/12/56 به فضا پرتاب شدند. طراحی آنها به گونه ای بوده است که هر روز کره زمین را در یک مدار قطبی با ارتفاع حدود Km 900 دور زده و در نتیجه قسمت اعظم کره زمین را با 251 گردش ماهواره مورد تصویربرداری قرار دهند.
با از کار افتادن لندست‌های 1 و 2 و 3 لندستهای 4 و 5 در تاریخ‌های 25/4/61 و 10/12/62، به فضا پرتاب و در ارتفاع Km700 قرار گرفتند و در نتیجه کره زمین را با 233 گردش پوشش می دهند. اخیراً ‌نیز لندست‌های 6 و 7 به فضا پرتاب شده‌اند.

 لندست 7

تصویر شماتیک ماهواره لندست 7

سیستم سنجنده در روی ماهواره لندست MSS، RBV، TM و ETM + می باشد.

تصاویر ماهواره لندست

تصویر ماهوارهای از فیلادلفیا – گرفته شده توسط ماهواره لندست

ماهواره اسپات(SPOT): ماهواره اسپات توسط سازمان GNES کشور فرانسه و با همکاری کشورهای سوئد و بلژیک ساخته و در تاریخ 22 فوریه 1986 به فضا پرتاب شده است. این ماهواره در ارتفاع 832 کیلومتری از سطح زمین و در مداری دایره ای شکل و شبه قطبی در حال دوران به دور زمین بوده و هر 101 دقیقه یکبار پیرامون زمین را طی می کند.
بر این مبنا تعداد دوران ماهواره اسپات در هر شبانه روز 14 بار بوده و می تواند با 364 دوران در 26 روز از کل سطح زمین تصویربرداری نماید.
سنجنده های تعبیه شده در این ماهواره HRV یا High Resolution visible نام دارد که به HRV-1 و HRV-2 معروفند و از نظر مشخصات کلی و عملکرد شبیه به هم هستند.
مهمترین ویژگی ماهواره اسپات ‌توانایی تصویربرداری از زوایای مختلف و امکان تهیه تصویر استریوسکوپیک(Stereoscopic Image) است که با مطالعه و استفاده از این تصاویر و با روش برجسته بینی توانایی های جدیدی در زمینه مطالعات در رشته‌های مختلف منابع زمینی و تهیه نقشه امکان پذیر می باشد.

ماهواره IRS: نخستین ماهواره منابع زمینی کشور هندوستان بنام IRS-1A در 17 مارس 1988 توسط یک راکت روسی از شهر بایکونور(Baikanur) جمهوری قزاقستان به فضا پرتاب شد.
از اهداف کاربردی ماهواره مذکور بررسی و مدیریت منابع زمینی از قبیل کشاورزی، زمین‌شناسی و هیدرولوژی می باشد. ماهواره IRS دارای سنجنده های تصویری بنام LiSS-I ،LiSSII ، LiSSIII و Pan می باشد.

ماهواره IKONOS: ماهواره ایکونوس در دوم سپتامبر 1999 به فضا پرتاب شد و اطلاعات تجاری را در اوایل سال 2000 به زمین مخابره کرد. ماهواره ایکونوس اولین ماهواره از نسل جدید ماهواره های با قدرت تفکیک بالا می باشد. ایکونوس اولین ماهواره تجاری است که عکس های ماهواره ای را با قدرت تفکیک بالا در هر نقطه از سطح زمین مخابره می‌کند.

ماهواره IKONOS

ماهواره IKONOS

بیشترین کاربردهای عکس‌های ماهواره‌ای ایکونوس در زمینه های زیر می باشد:
مدیریت اکتشاف، مدیریت منابع طبیعی، کشاورزی و جنگلداری، رسانه های خبری، آژانس‌های معاملات ملکی، آژانس‌های هوایی، شرکت‌های تجاری و تبلیغاتی و وزارت دفاع.

تصاویر ماهواره IKONOS

تصویر گرفته شده توسط ماهواره IKONOS از هرم بزرگ (مصر)

ماهواره های دارای سیستم راداری: از سری ماهواره هایی که در آن از سیستم راداری استفاده شده است می توان ماهواره های Radarsat(آژانس فضایی کانادا 1995)، SeaSat(آمریکا 1987)، فضاپیمای شاتل Shuttle(آمریکا 1986و 1984)، ERS(سازمان فضایی اروپا 1990) و Jers(ژاپن 1993) را نام برد.
اطلاعات راداری در منابع زیرزمینی عمدتاً در زمینه های مختلف زمین‌شناسی، خاک‌شناسی، اقیانوس‌شناسی، شیلات، کشاورزی و نهایتاً‌ کارتوگرافی دارای کاربردهای ویژه می باشد.

ادامه دارد

کاربرد دور سنجی در مطالعات آب های زیر زمینی 4

 

محمّدحسین

دیدگاه کاربران ...

تعداد دیدگاه : 3

  1. توسط بهنام

    از مطالب خوب و مفیدتون ممنونم. خیلی کاربردی و با کیفیت هستند.

  2. توسط فاطمه

    خوب بود.لطفا اگرممكنه به ايميلم اطلاعات بيشتر درباره ماهواره هاي مرتبط با خاكشناسي رو بفرستيد.با تشكر

  3. توسط Banafsheh

    از مطالب ارائه مطالب ارزشمندتون واقعا متشکرم.

  4. Comments are closed.

    لطفا قبل از ارسال سئوال یا دیدگاه سئوالات متداول را بخونید.
    جهت رفع سوالات و مشکلات خود از سیستم پشتیبانی سایت استفاده نمایید .
    دیدگاه ارسال شده توسط شما ، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
    دیدگاهی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با مطلب باشد منتشر نخواهد شد.

    دیدگاه خود را بیان کنید

    Time limit is exhausted. Please reload CAPTCHA.

جدیدترین محصولات