محاسبه شیب حوضه آبریز

شیب عبارت از زاویه ای است که سطح زمین با یک سطح افقی فرضی می سازد و یا در واقع نسبت اختلاف ارتفاع بین دو نقطه در طبیعت به فاصله افقی بین آن دو را شیب گویند. شیب حوضه آبریز در واکنش هیدرولوژیکی حوضه بسیار مؤثر می باشد. به عبارت دیگر با دانستن شیب حوضه اطلاعات مفیدی در زمینه حرکت آب، قدرت و میزان فرسایش، نحوه حمل رسوب، میزان نفوذ، شدت سیلاب ها و حجم رواناب بدست می آید. به عنوان مثال سرعت جریان های سطحی بطور مستقیم به شیب بستگی دارد. افزایش سرعت آب باعث افزایش نیروی جنبشی آن و در نتیجه افزایش قدرت تخریب و حمل آن می شود. همچنین میزان نفوذ آب در خاک با میزان شیب کاهش می یابد و در نهایت حجم سیلاب و جریان های سطحی مستقیماً به شیب حوضه بستگی دارد.

روش های مختلف محاسبه شیب حوضه آبریز

درصورتی که کلیه شرایط حوضه آبریز را مشابه فرض نماییم، پس از یک بارندگی مشابه، جریان سطحی، حجم سیلاب و فرسایش خاک در یک حوضه پرشیب بیشتر از حوضه های کم شیب است. به منظور بررسی و اندازه گیری شیب متوسط حوضه آبریز در مناطق مختلف روش های گوناگونی وجود دارد که در ذیل به شرح برخی از این روش ها پرداخته می شود.

محاسبه شیب حوضه به روش هورتن

برای محاسبه شیب حوضه آبریز به روش هورتن از روابط زیر استفاده می شود:

 

محاسبه شیب حوضه آبریز

 

محاسبه شیب حوضه آبریز

که در آن:
S= شیب متوسط وزنی
si= شیب جزئی هر نوار زمین واقع بین دو خط تراز متوالی به درصد
hi∆= اختلاف ارتفاع دو خط تراز متوالی با یکدیگر به کیلومتر
wi= عرض متوسط (فاصله افقی) میان دو خط تراز متوالی با یکدیگر به کیلومتر
ai= مساحت جزئی هر نوار زمین به کیلومتر مربع
S= شیب متوسط کل حوضه به درصد

محاسبه شیب حوضه به روش آلورد

برای محاسبه شیب حوضه آبریز به روش آلورد از رابطه زیر استفاده می شود:

محاسبه شیب حوضه آبریز

که در آن:
S= شیب متوسط حوضه به درصد
L∑= مجموع طول خطوط تراز منتخب در کل حوضه به کیلومتر
dH= اختلاف ارتفاع بین خطوط تراز دسته بندی شده به کیلومتر
A= مساحت حوضه به کیلومتر

محاسبه شیب حوضه به شاخص شیب رش (Roche)

یکی دیگر از پارامترهایی که جهت بررسی شیب حوضه از آن استفاده می شود، شاخص شیب یا شیب نشان است که از طریق رابطه زیر مقدار آن محاسبه می گردد:

 

محاسبه شیب حوضه آبریز

 

که در آن:
IP= شاخص شیب رش به درصد
L= طول مستطیل معادل به کیلومتر
Bi= نسبت مساحت نوار iام (بین دو خط تراز مشخص) به مساحت کل حوضه   
dHi= اختلاف ارتفاع بین دو خط تراز مشخص به کیلومتر

محاسبه شیب حوضه آبریز به روش شبکه بندی

برای محاسبه شیب حوضه آبریز به روش شبکه بندی از روابط زیر استفاده می شود:

(طول خطوط افق شبکه)/(فاصله خط تراز* تعداد تلاقی خطوط تراز با خطوط افقی شبکه) = شیب حوضه در جهت افقی
(طول خطوط عمودی شبکه)/(فاصله خط تراز* تعداد تلاقی خطوط تراز با خطوط عمودی شبکه) = شیب حوضه در جهت عمودی
۲/ (شیب در جهت قائم + شیب در جهت افقی) = شیب متوسط کل حوضه

محمّدحسین

دیدگاه کاربران ...

تعداد دیدگاه : 8

  1. توسط مهر

    من تو خبرنامه سایت ثبت نام کرده بودم، ولی چند وقته که ایمیلی نمیاد مهندس

  2. توسط نوید

    آقا محمد حسین سلام، بلاگ خیلی غنی و عالی ای داری!وی هیچی در مورد خودت ننوشتی مهندس، لااقل یه بخش درباره ما به بلاگ اضافه کن. ممنون موفق باشی
    راستی این عدم دریافت ایمیل از خبرنامه، فکر کنم مشکل مربوط به خود وبگذر هست… وبگذر همیشه یه مشکلی داره!

  3. توسط معصومه

    باسلام وخسته نباشید.اگه لطف کنید راهنمایی بفرمایین که چطور میشه در محیطGIS مساحت شیب های حوضه رو محاسبه کرد وهمچنین مساحت بین خطوط ارتفاعی تراز ،خیلی ممنون خواهم شد.

    • توسط محمدحسین

      سلام و ممنون
      متأسفانه من تو GIS تسلطی ندارم، اما سعی می کنم اگر تونستم روش رو پیدا کنم، توی سایت منتشر کنم.
      موفق و سرفراز باشید

  4. توسط بیژن

    سلام برای محاسبه شیب راه حل استفاده از نرم افزار wmsیا arc hydroاست که نقشه dem رو خوب می شناسن

    • توسط محمدحسین

      ممنون از پاسخ شما
      البته شیب رو تو خود GIS هم میشه به دست آورد. اما من فکر کنم منظور ایشون این بود که مساحت هر مقدار شیب به تفکیک مشخص بشه.

  5. توسط ابوذر مرادی

    سلام دوستان من رشته برنامه ریزی شهری می خونم شما سطح تراز ابهای زیر زمینی را در یک وحوزه بر مبنای چه جیزی حساب می کنید و این سطح تراز چه رابطه ای با سطح ارتفاع اب دارد
    abozarmoradi27@gmail.com

    • توسط محمّدحسین

      سطح تراز با استفاده از اعداد قرائت شده پیزومتر و چاهک ها مشاهده ای و در برخی موارد چاه های کشاورزی سنجیده میشه

  6. Comments are closed.

    لطفا قبل از ارسال سئوال یا دیدگاه سئوالات متداول را بخونید.
    جهت رفع سوالات و مشکلات خود از سیستم پشتیبانی سایت استفاده نمایید .
    دیدگاه ارسال شده توسط شما ، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
    دیدگاهی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با مطلب باشد منتشر نخواهد شد.

    دیدگاه خود را بیان کنید

    Time limit is exhausted. Please reload CAPTCHA.

جدیدترین محصولات